شیردهی و تغذیه ی کودک
شیردهی و تغذیه ی کودک
شیردهی دورانی خاطره انگیز برای مادراست.
سختیها و شیرینیهای این دوران در ذهن مادر به خوبی نقش می بندد.
مادر و كودك عاشق و نیازمند یكدیگرند و مادر فداكارانه آنچه در روح و جسمش دارد به كودك می بخشد .
به یاد داشته باشید صلی ترین و کامل ترین روش تغذیه نوزاد شیردهی است .
روشی که مثل هر کار دیگری قاعده و اصول دارد . پس نباید تصور کنیم این امری ساده است و نیاز به دقت و توجه در آن نیست.
شیردهی به نوزاد
ویژگی های شیرمادر و شیردهی
شیرمادر همواره استریل است.
بیش از300 نوع عامل ضدمیكروبی در شیرمادر وجود دارد ، پس شیردهی مانع بروز بیماری در كودك خواهد شد .
از این رو میزان شیوع اسهال در كودكانی كه با شیر مادر تغذیه میشوند كمتر از كودكان شیرخشكی است .
شیردهی سبب می شود نوزاد كمتر به عفونت تنفسی ، عفونت اداری و عفونت گوش میانی مبتلا می شود.
همچنین احتمال بروز حساسیت در شیرمادر کمتر میباشد.
كودكی كه از شیر مادر تغذیه میکند عموما دچار اضافه یا کمبود وزن نمیشود.
شیر مادر دارای مقادیر زیادی پروتئین، چربی و کربوهیدرات‌هاست؛ و محتوای آن با شیرهای دیگر متفاوت بوده و ویژه فرزند انسان است.
این شیر به دلیل تازه بودن ازنظر احتمال آلودگی میکروبی ایمن است و بهترین ماده غدایی برای شیرخواران حتی نوزادان نارس شیر مادرشان محسوب میشود،
البته با توجه به وضعيت ويژه نوزاد ترکيب شير مادر نيز تغيير میکند.
مواد مورد نیاز مادر در شیردهی
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می كند .
تغذیه کودک با شیر مادر تاثیرات مختلفی بر سلامت مادر و نوزاد دارد.
بر همین اساس رژیم غذایی سالم در دوران شیردهی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد،با زایمانهای مكرر دچار تحلیل قوا میگردد و به مشکلاتی چون ریزش مو و پوکی استخوان دچار میشود.
پس مادران برای رفع نیاز کودک و همچنین حفظ سلامت خود در دوران شیردهی به خود رژیم غذایی سالم و مفیدی نیاز دارد.
علاوه بر آن تغذیه مناسب در این دوران میتواند انرژی لازم برای مراقبت از کودک و خود مادر را تامین کند.
برخی غذاهای مغذی که مادران باید در دوران شیردهی آن ها را در رژیم غذایی خود داشته باشند، عبارتند از:
- ماهی و غذای دریایی. ماهی قزل آلا، صدف و ساردین
- گوشت. گوشت گاو، گوشت بره و اندام گوشت مانند جگر
- آجیل و دانه. بادام، گردو، دانه های شاهدانه و کتان
- سایر غذاها مانند تخم مرغ، جو دوسر ، گندم سیاه و شکلات تیره
- میوه و سبزیجات. انواع توت ها، گوجه فرنگی، کلم، سیر و کلم بروکلی
انرژی :
مادر برای تهیه شیر 500 كالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد.
به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 كالری انرژی در روز نیاز او را تامین می كرده، در شیردهی 2500 كالری انرژی لازم دارد.
پروتئین :
پروتئین یک ماده مغذی است که بلوک ساختاری بافت‌های بدن را تشکیل میدهد و رشد انها را تقویت میکند.
به‌عنوان یک مادر شیرده، شما و کودکتان به پروتئین نیاز دارید تا بدن بتواند عضلات، بافت همبند، پوست و اندام‌های شما را ترمیم و حفاظت کند.
افزایش مصرف پروتئین پس از زایمان باعث تسریع ریکاوری و بازگشت به وزن پیش از زایمان خواهد شد.
وقتی پروتئین مصرفی روزانه مادر از ۵۰ گرم در روز به حدود ۱۰۰ گرم افزایش یابد، میزان تولید شیر نیز افزایش خواهد یافت.
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو كل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است .
املاح :
بهترین املاح در دوران بارداری و شیردهی، كلسیم و آهن هستند .
برای تامین كلسیم جهت شیردهی :
باید در روز 3 تا 4 لیوان شیركم چربی
سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، كرفس و كلم
مغز بادام و بادام زمینی مصرف كند.
آب :
در ابتدای تغذیه نوزاد، شیر پر از آب است و معمولاً عطش کودک را برطرف می کند.
شیری که بعداً از پستان مادر ترشح می شود غلیظتر، چربتر و مغذیتر هستد.
در حقیقت، این شیر ممکن است حاوی 2-3 برابر چربی و 11 کالری بیشتر نسبت به شیر اولیه باشد.
یک مادر غیر شیرده به طور معمول باید در حدود 9 لیوان آب در روز بنوشد.
ولی با توجه به اینکه شیر مادر تشنگی و نیاز نوزاد به آب را برطرف می کند مادر باید در این دوران علاوه بر تامین نیاز بدن خود به آب، نیاز نوزاد را نیز تامین کند.
در نتیجه مادر باید مصرف آب روزانه خود را حداقل به میزان 3 لیوان افزایش دهید. به عبارت دیگر باید میزان مصرف آب خود را در این دوران به 12 لیوان در روز برساند.
این امر سبب می شود که بدن مادر آب کافی برای رفع نیازهای خود و نوزاد را داشته باشد.
اهمیت اب در شیردهی
مادر شیرده باید برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کند که روزانه از تمامی گروه های غذایی به طور متعادل دریافت کند.
گروه های غذایی عبارت اند از:
گروه نان و غلات:
مواد غذایی این گروه شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، بیسکویت های ساده و غلات صبحانه آماده است .
این گروه دارای مواد نشاسته ای، مقداری پروتئین، آهن و ویتامین های گروه B میباشند.
مادران شیرده باید روزانه به طور متوسط 11-7 واحد از این گروه دریافت کنند.
مصرف نان و غلات در شیردهی
گروه میوه ها و سبزی ها:
تمامی میوه ها و سبزی ها در این گروه جای دارند و تأمین کننده ویتامین ها و برخی مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند.
همچنین مصرف میوه ها و سبزی ها موجب افزایش مقاومت در برابر بیماری ها، ترمیم زخم، سلامت پوست و نیز کمک به سوخت و ساز بدن می شوند.
مصرف روزانه حداقل 5 واحد از میوه ها و 4 واحد از سبزی ها برای زنان شیرده ضروری است.
مصرف سبریجات در بارداری
گروه شیر و فرآورده های آن:
این گروه شامل شیر و فرآورده های آن نظیر ماست، پنیر کم چرب و کشک می باشد که برای استحکام استخوان های مادر و سلامت پوست لازم اند.
اگر کلسیم در رژیم غذایی کافی نباشد، نیاز به کلسیم شیر کودک از طریق ذخایر اسکلتی مادر تأمین می گردد و موجب پوکی استخوان مادر میشود.
بنابراین مادر شیرده برای تأمین نیاز کلسیم خود باید روزانه 4-3 واحد از مواد غذایی این گروه مصرف کند.
مصرف لبنیات در شیردهی
گروه گوشت، تخم مرغ، حبوبات و مغزها :
این گروه شامل انواع گوشت های قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و مغزها (فندق، بادام، پسته و گردو و …) می باشد.
موادغذایی این گروه نقش بسیار مهمی در تأمین پروتئین و آهن مورد نیاز مادر شیرده دارند.
مادر شیرده باید روزانه حداقل 3 واحد از مواد غذایی این گروه مصرف کند.
مصرف پروتیین در شیردهی
توصیه هایی برای مادران شیرده:
- مادر شیرده باید از تمامی گروه های غذایی در برنامه غذایی خود استفاده کند.
- برای جلوگیری از کاهش آب بدن مادر توصیه می شود که روزانه به میزان کافی مایعات و آبمیوه طبیعی مصرف کنند.
- نوشیدن یک لیوان مایعات نظیر آب، شیر یا آبمیوه تازه در هر بار شیردهی توصیه می شود.
- نیاز به ویتامین ها و املاح در دوران شیردهی افزایش می یابد واز طریق رعایت رژیم غذایی متعادل میتوان این نیاز را برطرف ساخت.
- ورزش های سبک که باعث افزایش توان بدنی مادر و کاهش استرس میشود توصیه می گردد.
- قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به مدت حداقل 20 دقیقه در روز توصیه می گردد.
- از مصرف شکلات، قهوه، نوشابه های گازدار، مواد غذایی پر ادویه و مواد غذایی نفاخ در دوران شیردهی خودداری شود.
- در صورت سلامت مادر، نداشتن رژیم کاهش وزن در دوران شیردهی پیشنهاد میشود.
تغذیه در دوران شیردهی
